Ca từ 'Lạc trôi' của Sơn Tùng M-TP: Bi quan, mất phương hướng, có lúc như kêu cứu
Việc ca từ trong bài hát Lạc trôi của Sơn Tùng M-TP được đưa vào đề thi lớp 11 tại trường THPT chuyên Vĩnh Phúc đang gây ra những ý kiến trái chiều.
Một số ý kiến tỏ ra không đồng tình với cách "thời sự hóa" đề thi theo hướng này. Tuy nhiên, phần đông các tranh luận xoay quanh sự thiếu tương thích giữa nội dung và ngôn từ của Lạc trôi so với những tiêu chí về phân tích ngữ pháp, thông điệp,cách biểu đạt...cần có ở một bài thi văn học.
Thể thao &Văn hóa (TTXVN) đã lấy ý kiến của một số chuyên gia ngôn ngữ và giáo dục để rõ hơn về vấn đề này.
PGS.TS ngôn ngữ học Phạm Văn Tình: Học sinh sẽ...viết bừa
Khi tách khỏi phần âm nhạc và trình bày dưới dạng văn bản, ca từ trong một bài hát gặp rất nhiều thiệt thòi. Với trích đoạn Lạc trôi, rõ ràng học sinh làm bài chỉ có thể tiếp cận nó dưới dạng... một bài thơ tự do.
Nhưng, xét theo dạng thể hiện ấy, chủ đề, ngôn từ và thông điệp của trích đoạn đều không rõ ràng và chặt chẽ, thậm chí là khá mông lung và khó hiểu, đối với cách tư duy thông thường. Những câu như: "Ngăn giọt lệ ngừng khiến khóe mi sầu bi" hay "Trống vắng bóng ai dần hao gầy" là điển hình.
Ca tu 'Lac troi' cua Son Tung M-TP: Bi quan, mat phuong huong, co luc nhu keu cuu - Anh 1
Có lẽ Sơn Tùng cũng không hình dung sẽ có ngày “Lạc trôi” của anh vào đề thi
Nếu theo tư duy logic thông thường, chúng ta đều hiểu không ai nói như thế cả. Còn theo cảm nhận tổng quát, cá nhân tôi thấy trích đoạn chỉ là những cảm xúc mơ hồ, vô định, xen lẫn giữa sự chán chường, lạc lõng và đau khổ... thay cho việc biểu lộ một tư tưởng gì đủ rõ ràng. Và không khí chung từ trích đoạn này là cảm giác... não tình.
Là người nghiên cứu ngôn ngữ, tôi thấy cố gắng lắm thì 2 câu hỏi đầu (về phương thức biểu đạt và các từ Hán Việt) cũng có thể tạm chấp nhận – dù nếu bàn kĩ thì sẽ còn rất nhiều vấn đề. Nhưng 2 câu hỏi tiếp theo thì không hề ổn.
Bởi, sự đan xen lộn xộn giữa những ngôn từ về bi quan, mất phương hướng, thậm chí có lúc như là... kêu cứu trong trích đoạn là không thể đủ cho sự tường minh cần thiết của một thông điệp. Và khi gắn với quan niệm được gợi ý trong câu hỏi tiếp theo, học sinh rất dễ rơi vào cảnh viết hú họa, viết đón ý về trích đoạn này.
Còn quan niệm được gợi ý về hạnh phúc lại không có gì ăn nhập với trích đoạn, không có duyên cớ gì để đi tới ý tưởng "hạnh phúc không có sẵn". Sẽ dễ hiểu hơn, nếu trích đoạn đủ cho các em hình dung câu chuyện về một người đi tìm hạnh phúc, nhưng vì lý do gì đó lại thấy thất vọng, thấy hạnh phúc là một khái niệm viển vông, không dễ kiếm tìm.
Tôi không phê phán, thậm chí là đánh giá cao việc đưa ra những đề thi có tính thời sự và thực tế. Nhưng, trong trường hợp này, "sáng tạo" của đề thi không thành công, vì môn Văn cần những tiêu chí đặc thù đảm bảo khả năng cảm thụ tiếng Việt.
Ca tu 'Lac troi' cua Son Tung M-TP: Bi quan, mat phuong huong, co luc nhu keu cuu - Anh 2
Đề thi của trường THPT chuyên Vĩnh Phúc
TS Trần Ngọc Hiếu (ĐH Sư phạm HN): Chưa đủ sâu sắc để phân tích
Giảng dạy về chuyên ngành văn học, tôi vẫn thường xuyên tìm hiểu về các đề thi cho môn học này tại môi trường THPT. Nhìn chung, kể từ khi Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu các đề thi văn phải có phần đọc hiểu văn bản, một điều đáng buồn là các giáo viên thường lấy những bài văn, bài thơ rất đơn giản, cũ kỹ về ngôn ngữ để làm tiêu chí đọc hiểu. Cách lựa chọn như vậy ảnh hưởng rất tiêu cực, vì văn học là môn học duy nhất nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ của các em.
Do vậy, việc trường chuyên Vĩnh Phúc đưa một ca khúc mới nổi, được giới trẻ ưa thích vào đề thi là điều không đáng bị lên án, thậm chí cần được nhìn nhận công bằng về những khía cạnh tích cực.
Nhưng, để xuất hiện một cách thuyết phục trong đề thi, ca từ phải chứa đựng nhiều giá trị thẩm mỹ. Để rồi từ đó, người dạy mới có điều kiện nâng cao được nhận thức thẩm mỹ của các em. Lạc trôi chưa làm được điều này.
Bob Dylan được giải Nobel Văn học bởi ca từ của ông mang nhiều giá trị thẩm mỹ. Còn với MV Lạc trôi của Sơn Tùng M-TP phần hấp dẫn lại nằm ở hòa âm, cảnh quanh chứ không phải ca từ. Tôi đã từng xem MV Lạc trôi và cũng chỉ ấn tượng với phần hòa âm và cảnh quay. Triết lý của Sơn Tùng M-TP qua lời bài hát cũng chẳng có gì sâu sắc và không có nhiều giá trị thẩm mỹ để phân tích.
Học sinh "thi" gì ở "Lạc trôi"?
Đề thi môn văn học lớp 11 của trường PTTH chuyên Vĩnh Phúc diễn ra ngày 13/2, thuộc kì thi khảo sát chất lượng THPT. Dẫn ra một phần ca từ của Lạc trôi, phần đọc hiểu của đề thi yêu cầu học sinh trả lời 4 câu hỏi (tổng số 3/10 điểm) liên quan tới cách biểu đạt, thông điệp, từ ngữ của trích đoạn này.
Ngoài ra, ở phần sau, từ trích đoạn này, học sinh cần viết một đoạn văn về quan điểm "Hạnh phúc không bao giờ có sẵn. Hạnh phúc do chính con người tạo nên” (2/10 điểm)
