1848

Stolicą prowincji stał się Lwów, po 1846 roku do Galicji włączono też Wolne Miasto Kraków, dotąd formalnie autonomiczne. Polacy stanowili 45% ludności; podobną część (41%) stanowili Ukraińcy, wcześniej określający się jako Rusini. Do połowy XIX wieku Austria była scentralizowaną monarchią absolutną, w której ziemie polskie nie odgrywały większej roli. W roku 1848 wybuchło zorganizowane przez szlachtę powstanie krakowskie – niewielka niepodległościowa akcja zbrojna, która zbiegła się z wybuchem antyszlacheckiego powstania chłopskiego, znanego jako rabacja galicyjska. Wybuch rabacji został częściowo sprowokowany przez Austriaków w celu zatrzymania działań szlachty i wewnętrznego skłócenia społeczeństwa. Powstanie krakowskie zostało stłumione, natomiast rabacja przekształciła się w obejmujące całą Galicję brutalne rozruchy wymierzone w dwory. Ostatecznym skutkiem rebelii było powiększenie międzyklasowych podziałów, ale też początek upadku feudalizmu i zniesienie pańszczyzny.

Od lat 60. XIX wieku grupa konserwatywnych polityków pod przywództwem Agenora Gołuchowskiego dążyła do przyznania Galicji autonomii wewnątrz cesarstwa. W wyniku ich starań w latach 1867-1872 Galicja otrzymała szereg praw – ustanowiono Sejm Krajowy decydujący o sprawach prowincji, przywrócono urzędowy język polski oraz polskojęzyczne wykłady na uniwersytetach, zakładano nowe instytucje nauki. Mimo że sejm został zdominowany przez arystokrację, Galicja była jedynym zaborem w którym Polacy uczestniczyli w rządach. Rozwój naukowy przyczynił się do wykształcenia pokolenia wybitnych naukowców i artystów, a Kraków i Lwów stały się centrami kultury. Druga połowa XIX wieku stała się w Galicji również czasem formowania narodowego ruchu niepodległościowego zarówno dla Polaków, jak i dla Ukraińców. W Krakowie rozpoczęły swoją działalność Legiony Piłsudskiego[11].