Bài thơ Tôi yêu em là một bài thơ tình đặc sắc của Puskin. Ta tìm gặp ở bài thơ tâm hồn Nga, tính cách Nga, hồn thơ Nga sôi nổi, đằm thắm, ngọt ngào…
Tôi yêu em đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai…
Ghi nhận sự có mặt của câu thơ đầu là hình ảnh của chủ thể trữ tình. Nó không bằng một cái tên cụ thể nào hết, mà là em và tôi. Nhân vật tôi ư? Không cần thiết phải nghi vấn, là người khác hay tác giả. Thống nhất nhưng không đồng nhất. Thơ trữ tình luôn lưu ý ta về đặc điểm này. Và em nữa, cũng như tôi vậy thôi. Chỉ có điều em và tôi là hai trong một chính thể. Tôi yêu em, vâng, tôi đã yêu, yêu say đắm, yêu vô vọng và cuồng nhiệt. Em không biết ư? Nó chưa tắt đâu, chưa tàn đâu, hay đúng hơn, sẽ không bao giờ lụi tàn đâu. Tôi yêu em bằng tình yêu số một, tình yêu duy nhất, tình yêu vĩnh cửu. Có lẽ em không biết, nhưng với tôi, trước sau không khoảng cách, bởi tôi là tôi. Tôi không phải là một người nào khác.
phantichtamtrangnhanvattrutinh-toiyeuempuskin
Tâm trạng nhân vật trữ tình – Tôi yêu em của Puskin
Nhưng không muốn em bận lòng thêm nữa
Hay hồn em phải gợn sóng u hoài.
Từ sâu thẳm của tôi là nỗi đau của sự chấm dứt một mối tình – một mối tình cô đơn và lạc lõng. Tôi yêu em, nhưng tôi không muốn làm bận em, hay gây day dứt cho em. Tôi đứng giữa hai con đường. Tất cả đều khó tin và đều buồn như nhau. Mặc dầu thế tôi càng yêu em. Trái tim mách bảo với tôi không thể rủ bỏ dễ dàng được đâu. Đã có sự mâu thuẫn giữa con người suy nghĩ và con người hành động. Một mối mâu thuẫn giữa tình cảm và lí trí đã giằng xé tôi, co giật tôi. Chia tay thì tôi đã tự nguyện chia tay, nhưng câu thơ sao trăn trở rớm máu! Tự nguyện mà sao lòng quặn lại, xót xa… Càng day dứt, càng đau, càng yêu. Tôi muốn có em, nhưng tôi biết rằng không thể. Tôi đứng đứng ở tư thế yêu và rất yêu nhưng chỉ là tình cảm từ một phía. Tình yêu tôi mất phương hướng, tôi chao đảo, tôi chới với. Em đấy, nhưng rất xa xôi, có thể tôi không bao giờ với tới được.
Tôi yêu em âm thầm không hi vọng
Khi rụt rè, khi hậm hực lòng ghen.
Tôi đơn phương? Điều đó quá rõ. Biết rằng tôi yêu em, nhưng : cũng biết là không mơ có được em. Tôi yêu một cách vô vọng. Ý thức đấy tôi tới một mối bi kịch sâu sắc. Điệp từ Tôi yêu em như một minh chứng về sự yêu tột đỉnh của tôi. Yêu và ghen, đó là sắc thái tự nhiên của tình yêu, càng đơn phương, càng vô vọng, tôi càng tự biểu hiện mình rõ rệt và tự nhiên hơn. Bài thơ Tôi yêu em – đó là tiếng lòng của tôi, nhưng tôi phải để cho em tự do lại là tiếng nói đầy lí trí. Rụt rè, mãnh liệt, hậm hực, ghen tuông… trong tình yêu, ấy là điều dễ có. Si mê, đau khổ và cao thượng, vô vọng nhưng kết thúc, tôi đã thốt lên:
Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em.
Một câu thơ vị tha, một tấm lòng vị tha. Tình đơn phương mà không tàn lụi đi. Trái lại, tình cảm của tôi càng thêm mãnh liệt. Giọng điệu cũng như tâm trạng thơ, vừa thiết tha, vừa đau đớn. Đó chính là ấn tượng riêng của tôi yêu em.
Bao nhiêu nỗi niềm, bao nhiêu hi vọng, bao nhiêu cay đắng và day dứt, tôi đã cất lên được tiếng lòng mình: Tôi yêu em.
